Van Boerenlandschap naar Landschapspark?

In het Vlaams regeerakkoord 2019-2024 staat de ambitie om enkele Nationale Parken en Landschapparken op te richten. In een Landschapspark ligt de klemtoon op landschapskwaliteit en de verschillende functies van een afgebakend​ gebied. Landschapsontwikkeling, recreatie, natuur, erfgoed, landbouw, wonen, bedrijvigheid en toerisme gaan er hand in hand. In een Nationaal Park ligt de klemtoon op natuur en biodiversiteit.

Tussen april 2021 en mei 2023 bekeek een coalitie van lokale actoren van het Pajottenland welke gedragen ambities ze samen konden uitrollen om de streek te versterken. Ze ambieerden daarbij een erkenning als landschapspark.

In april 2021 lanceerden Vlaams ministers Zuhal Demir en Matthias Diependaele een oproep tot kandidaat landschapsparken. Daarop diende een coalitie van Pajotse actoren een conceptnota in waarin men de veelzijdigheid, de samenhang, de uniciteit en de vele kansen van de streek benadrukt. De coalitie bestond uit de Provincie Vlaams-Brabant, Regionaal Landschap Pajottenland-Zennevalei en enkele gemeenten (Gooik, Herne, Lennik, Galmaarden, Sint-Pieters-Leeuw, Dilbeek, Roosdaal). De conceptnota werd geschreven na overleg met Pajottenland+ vzw, ANB en provincie Oost-Vlaanderen.

Ook Boerenbond, de organisatie van Vlaamse land- en tuinbouwers, onderschreef de kandidatuur zolang er binnen een kader gewerkt werd dat de Pajotse land- en tuinbouwers toekomstperspectief geeft. Het afsprakenkader dat de Pajotse landbouwers opstelden, werd samen met de conceptnota ingediend. Beide documenten werden meegenomen in de beoordeling van de jury.

In januari 2022 kreeg de coalitie te horen dat ze geselecteerd werden voor een begeleidingstraject dat in het voorjaar 2023 moest uitmonden in een operationeel plan (visie op 5 jaar) en een masterplan (visie op 20 jaar). Beide documenten moesten ingediend worden tegen eind mei 2023 waarna de selectieprocedure volgt. Samen met het Boerenlandschap Pajottenland doorliepen nog 6 andere regio’s het begeleidingstraject.

Eind mei 2023 besliste de coalitie uit het Pajottenland om hun kandidatuur in te trekken. Niet omdat ze niet tot een gezamenlijke visie kwamen, wel omdat er, zelfs vlak voor de deadline van indiening, nog altijd onvoldoende duidelijkheid was over de concrete middelen die zouden toegekend worden. Ook hield de onduidelijkheid aan over het wettelijk kader waarbinnen een landschapspark zou vallen. Dat zorgde voor teveel onzekerheid.

De uitdaging is nu om vanuit diezelfde coalitie toch de handen in elkaar te slaan en op eigen tempo, volgens de draagkracht van de streek en de streekhouders, stappen vooruit te zetten zodat zowel op economisch, ecologisch als maatschappelijk vooruitgang kan geboekt worden. Op zoek naar de win-win voor wie in de streek woont, werkt en verblijft ligt de uitdaging in actie-actie. Elke actor moet zijn rol opnemen. zodat lusten en lasten onder alle actoren verdeeld worden. Enkel zo zorg je lokaal voor duurzame verandering.